Το Τμήμα Φιλοσοφίας συνιστά μετεξέλιξη του Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας, το οποίο λειτουργεί ως αυτοτελής ακαδημαϊκή μονάδα εντός της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με την εφαρμογή του Ν. 1268/1962 και την έκδοση του Π.Δ. 445/1984 που προέβλεπε την κατάτμηση της Φιλοσοφίας Σχολής Ιωαννίνων σε τρία αυτόνομα και ισότιμα Τμήματα Φιλολογίας, Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας. Συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά τη μετεξέλιξη του υφιστάμενου Τμήματος Φ.Π.Ψ., το άρθρο 6 του Ν. 4559/3.8.2018 προβλέπει ότι: «Από το ακαδημαϊκό έτος 2019-20 το Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας (Φ.Π.Ψ.) της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων μετονομάζεται σε Τμήμα Φιλοσοφίας». Το Τμήμα Φιλοσοφίας χορηγεί πτυχίο το οποίο θεωρείται ως προς κάθε συνέπεια αντίστοιχο και ισότιμο με το Πτυχίο του Τμήματος Φ.Π.Ψ. Ως έτος έναρξης της εκπαιδευτικής λειτουργίας του Τμήματος και εισαγωγής των πρώτων φοιτητών/τριών ορίζεται το ακαδημαϊκό έτος 2019-2020. Το Τμήμα Φιλοσοφίας διοικείται από τα όργανα διοίκησης του Τμήματος Φ.Π.Ψ., ενώ στο Τμήμα παρέχει διοικητική και γραμματειακή υποστήριξη η Γραμματεία, η οποία οργανώνεται και λειτουργεί σε επίπεδο Τμήματος, σύμφωνα με έννοια της περίπτωσης α’ της παρ. 2 του άρθρου 54 του Ν. 4178/2013 (Α’ 174). Όσον αφορά τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων του Τμήματος, αυτοί εντάσσονται στον κλάδο ΠΕ02 Φιλολόγων της παρ. 2 του άρθρου 29 του Ν. 4521/2018 (Α’ 38).
Όσον αφορά τη διαδικασία ένταξης των φοιτητών/τριών του Τμήματος Φ.Π.Ψ. στο νέο Τμήμα ισχύει (παρ. 10 του άρθρου) ότι οι φοιτητές/τριες που έχουν εισαχθεί στο Τμήμα Φ.Π.Ψ. κατά τα ακαδημαϊκά έτη 2016-2017, 2017-2018 και όσοι εγγραφούν κατά το ακαδημαϊκό έτος 2018-2019, εντάσσονται σε ένα από τα δύο Τμήματα ως εξής: α) οι φοιτητές/τριες των κατευθύνσεων Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής που έχουν εισαχθεί κατά το ακαδημαϊκό έτος 2016-2017 εντάσσονται αυτοδίκαια στο Τμήμα Φιλοσοφίας, β) οι φοιτητές/τριες του Τμήματος Φ.Π.Ψ. που έχουν εισαχθεί κατά το ακαδημαϊκό έτος 2017-2018 και όσοι εισάγονται το ακαδημαϊκό έτος 2018-2019 εντάσσονται σε οποιοδήποτε από τα δύο Τμήματα ύστερα από δήλωση προτίμησης και απόφαση της Συγκλήτου του Ιδρύματος, και, γ) οι φοιτητές/τριες που έχουν εισαχθεί έως και το ακαδημαϊκό έτος 2015-2016 και όσοι από τους φοιτητές της παρ. 10 δεν υποβάλλουν δήλωση προτίμησης έχουν δικαίωμα να παραμείνουν στο Τμήμα Φ.Π.Ψ. και να ολοκληρώσουν το Πρόγραμμα Σπουδών του. Η εκπαιδευτική λειτουργία του Τμήματος Φ.Π.Ψ. συνεχίζεται μεταβατικά μέχρι την αποφοίτηση όλων των φοιτούντων σε αυτό, ενώ τα όργανα διοίκησης του Τμήματος Φιλοσοφίας είναι αρμόδια για την ολοκλήρωση του Προγράμματος Σπουδών του Τμήματος Φ.Π.Ψ. και για όλες τις συναφείς με αυτήν λειτουργίες. Με πρόσφατη τροπολογία (4589/2019, άρθρο 80) η παρ. 10 του Ν. 4559 αντικαταστάθηκε ως εξής: Φοιτητές που έχουν εισαχθεί στο Τμήμα Φ.Π.Ψ. κατά τα ακαδημαϊκά έτη 2014-2015, 2015-2016, 2016-2017 και 2017-2018, καθώς και όσοι εγγραφούν κατά το ακαδημαϊκό έτος 2018-2019, εντάσσονται σε ένα από τα Τμήματα Φιλοσοφίας ή Ψυχολογίας ως εξής: α) Οι φοιτητές των κατευθύνσεων Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής, που έχουν εισαχθεί τα ακαδημαϊκά έτη 2014-2015, 2015-2016 και 2016-2017, εντάσσονται αυτοδίκαια στο Τμήμα Φιλοσοφίας. β) Οι φοιτητές της κατεύθυνσης Ψυχολογίας, που έχουν εισαχθεί τα ακαδημαϊκά έτη 2014-2015, 2015-2016 και 2016-2017, καθώς και οι φοιτητές του Τμήματος Φ.Π.Ψ. που έχουν εισαχθεί το ακαδημαϊκό έτος 2017-2018 και όσοι εισάγονται το ακαδημαϊκό έτος 2018-2019 εντάσσονται σε οποιοδήποτε από τα δύο Τμήματα, ύστερα από δήλωση προτίμησης και απόφαση της Συγκλήτου. Η δήλωση υποβάλλεται μέσα σε προθεσμία που καθορίζεται με απόφαση της Συγκλήτου και δεν ανακαλείται». Με την συγκεκριμένη τροπολογία, επίσης, σε ό,τι αφορά το πρώτο εδάφιο της παρ. 11 του άρθρου 6 του Ν. 4559/2018 ο χρονικός προσδιορισμός «έως και το ακαδημαϊκό έτος 2015-2016» αντικαθίσταται από από τον χρονικό προσδιορισμό «έως και το ακαδημαϊκό έτος 2013-2014».
